C.A.R.E. = AANPAK VOOR ONTWIKKELING
MET DE CIRKELS VAN ‘MENS-in-CONTEXT’ EN DE START MET C.A.R.E.
Vormgeven aan een gezonder leven, het realiseren van verandering of het doorbreken van stagnatie is mensenwerk!
In de praktijk zijn er bij jou en mij, in groepen en organisaties patronen zichtbaar. Die patronen worden bevestigd in de manier, waarop wordt gesproken, over ambities, veranderingen of daar waar het schuurt. Deze patronen dringen zich op in verhalen. Verhalen over je werk of hoe samenwerking en beslissingen vorm krijgen. De echte verhalen komen veelal aan het licht aan de keukentafel thuis of in een leersituatie als antwoord op een kritische vraag.
En iedere situatie is anders, juist omdat je met mensen werkt. Waar je ook komt, in welke situatie dan ook en met wie je ook spreekt, iedereen heeft zijn eigen verhaal. En daar zit de kern, zoals in de metafoor van ‘de-kaart-is-niet-het-gebied’:
‘het verhaal is niet de situatie!’
STARTEN MET C.A.R.E.
Om meer duidelijkheid te krijgen, kan je de eerste stap al zetten met CARE, omdat het je handvatten geeft om de situatie helder te krijgen. CARE staat voor context, agency, resources en execute. Het geeft je ook de mogelijkheid om via diezelfde vier elementen te zoeken naar het doorbreken van patronen. Maar eerst eens naar de betekenis.
Context - Het begrip context staat voor een objectieve beschouwing van ‘de situatie’. De bijbehorende vragen zijn, te beginnen met: Wat is het verhaal?; Wat speelt er nog meer?; Wie zijn erbij betrokken?; Wat is de ‘geschiedenis’ van dit verhaal?; Wat is de essentie?; voor wie precies?; en welke vooronderstellingen zitten in dit verhaal? hoe zou het verhaal door een van de anderen worden verteld?
Agency - het Engelse begrip ‘agency’, staat voor eigenaarschap, eigen verantwoording. Wat deed je?; Wat had je willen doen?; Wat is je oordeel?; Wat wil je nu?; Wat wil je echt?; Wat voor gevoel roept dat nu op?; Wat is je behoefte?; Wat heb je nodig?; en wat heb je echt te doen? Kortom waarin neem je verantwoordelijkheid en wat ga je doen?
Resources - het Engels woord voor ‘middelen’; Hier gaat het om alle middelen waar je toegang toe hebt, vanaf relaties met betrokkenen, morele en emotionele steun van vrienden en intimi tot en met kennisbronnen. Hierbij kan je denken aan ondermeer, je competenties, je leervermogen, toegang tot wetenschap tot en met het gebruik van AI. Met de algemene vragen: welke bronnen zet je allemaal in, in deze situatie?; en gebruik je ze echt allemaal?
Execute - het Engelse woord voor: doen! Hierbij gaat het niet alleen over willen, maar juist over kiezen om te doen: handelen. En door te doen ook nieuwe ervaringen op te doen.
De essentie van CARE is, dat als een van de vier in overmaat aandacht krijgt, of juist onvoldoende aan bod komt er toch al patronen zichtbaar worden. De vervolgvraag komt als vanzelf: wat is er dan te doen?? En kies je daar dan ook voor om dat in actie om te zetten om nieuwe ervaringen op te doen
VERVOLG OVER MIJN AANPAK EN MIJN ROL
WAT IS HIER NODIG? - Met alle verhalen en helderheid over de situatie is in veel gevallen de vervolgvraag: wat is hier nodig?
Daarin komt er een spel op gang, dat zorgvuldigheid behoeft. Zorgvuldigheid in mijn rol-taak-opvatting en hoe ik vorm geeft aan die rol in verbinding met alle betrokkenen. Hierbij moet ik wel voorbij aan de manier waarop mensen naar mij kijken. In de praktijk krijg ik allerlei projecties op mij afgevuurd. Juist door mijn aanwezigheid, mijn rol, mijn handelen, m’n woorden, creëer ik met mijn gedrag een nieuwe context en een nieuwe ruimte. Met wat er wordt gezegd, dat wat wordt gedaan en of juist niet wordt gedaan, ontstaat voor alle betrokkenen een nieuwe ruimte. Ruimte om vanuit een gezonde opstelling, en gezonde verhouding te werken aan ambities, verandering of eenvoud naar rust en aandacht en persoonlijke en professionele ontwikkeling.
HET IS GEEN KUNSTJE - De kunst in dit proces is om te blijven kijken en luisteren met behoud van zorgvuldigheid in mijn rol-opvatting en uitvoering. Iedere stap en handeling als leidinggevende of als begeleider creëert een nieuwe realiteit. Daarin nodig ik professionals uit om dat te doen wat nodig is en nieuwe ervaringen op te doen. Juist om te blijven leren, in termen van kennis, zelf-inzicht en de menselijke verhoudingen. Namelijk nieuwe ervaringen opdoen om te ontdekken wat werkt en wat past.
HET FUNDAMENT ACHTER C.A.R.E.
‘Het begrip context is voor mij niet intuitief!’, zei hij! En dat begreep ik wel. Dat komt omdat we meestal blind zijn voor de context, de situatie waarin we verkeren. En nog scherper, omdat we blind zijn voor wie de situatie bepaald en hoe/waardoor die wordt bepaald.
Met de uitleg van het acroniem CARE wordt al snel een en ander helder. Echter het fundament achter CARE wordt gevormd door de ‘Cikels van mens in context’ - een holistisch en wetenschappelijk fundament gebaseerd op ondermeer de medische wetenschap, ontwikkelingspsychologie, sociaal psychologie en de management & organisatie wetenschappen.
Cirkels van mens in context
CONTEXT - Werken met de ‘Cirkels van mens in context’, begint met kijken vanuit de situatie of beter nog de context in brede zin. De context met vragen als: wat is de mores van branche een industrie of gemeenschap? Een synoniem is ‘situatie’. Het gaat over ‘alle’ elementen die de situatie aanwezig zijn, en soms kunnen we ‘al-die-elementen’ niet eens bevatten.
MENS - In de praktijk zijn wij in onze ‘rationele wereld’ gewend om in eerste instantie naar de mens te kijken. De mens als geheel, met een eigen levenslijn, identiteit, vermogens en gezondheid. We zijn als mens sociale wezens met behoefte aan gezien worden aan verbondenheid, ergens bij te horen en de behoefte aan ontwikkeling.
INTERACTIE - Op basis van persoonlijke behoeftes vindt Interactie plaats:
1. individueel en de ander (ik-en-jij),
2. in een groep (ik-jij-wij) en
3. tussen groepen (wij-zij).
Ongeacht de context wordt door alle betrokkene eenzelfde situatie toch door iedereen anders beleefd. Wat we daarin beleven wordt niet alleen bepaald door de context, maar ook onze manier van kijken en onze achtergrond en persoonlijke ontwikkeling.
Het leven en werken in groepen is de samenkomst van levenslijnen, met de vraag: waar kijken we naar en weten we dan hoe we zelf kijken. Dit wordt dan op afstand gevolgd door de vragen: ‘wat is de situatie?’ en ‘wie bepaald de situatie?. Om daar inzicht in te krijgen helpen de volgende vragen: ‘wat is er nodig?; aangevuld met ‘wie zijn er dan betrokken?; wat is de samenhang tussen betrokkenen?; wat zijn de individuele opvattingen?; en op welke manier oefenen ze invloed uit - hoe komt verbinding tussen betrokkenen tot stand.
WAARDE - komt voort uit zogenaamde prestaties. Hierbij valt te denken aan het maken van producten, diensten of in meer basale vorm namelijk menselijke aandacht.
REALITEIT - De realiteit omvat alle wisselwerking in onze omgeving. ‘Alle’ is niet te bevatten in ons brein. Als we dat proberen, wordt dat een onmogelijke opgaven, omdat we die niet allemaal kunnen waarnemen noch ‘verwerken’.
Deze perspectieven vormen samen de ‘Cirkels van mens in context’.
